Korrupsiyaga qarshi kurashishda OAV imkoniyatlaridan yanada samarali foydalanish zarur

Korrupsiya butun dunyoda davlat va jamiyat rivojlanishi, barcha hayotiy muhim sohalarning taraqqiyoti yoʻlida jiddiy xavflardan biri boʻlib qolmoqda. U fuqarolarning davlat tuzilmalariga boʻlgan ishonchiga taʼsir qilib, iqtisodiy oʻsishni sekinlashtiradi va ijtimoiy tengsizlikni kuchaytiradi.

Aynan shu nuqtayi nazardan joriy yilning 5-mart kuni Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Korrupsiyaga qarshi kurashish milliy kengashi yigʻilishidagi maʼruzasida belgilangan ustuvor vazifalar keng jamoatchilikning eʼtiborini tortmoqda.

Yigʻilishda jamiyatda korrupsiya muammosini jamoatchilik muhokamasiga olib chiqadigan ochiq tizim, ochiq muhit yaratilgani, ayniqsa, ommaviy axborot vositalarining bu boradagi oʻrni va taʼsiri ortib borayotgani alohida taʼkidlandi.

Xususan, oʻz nutqida davlat rahbari ilgari bu mavzu jurnalistlar uchun mutlaqo yopiq boʻlganini, hozirgi vaqtda mavjud holat ochiqlik va shaffoflik tomonga butunlay oʻzgarganini alohida qayd etdi. Shuningdek, ochiqlik siyosati va soʻz erkinligi gʻoyalarini hayotga tatbiq etishda qatʼiy choralar koʻrilishining davom etishiga urgʻu berdi.

Shuningdek, yigʻilishda bu yoʻnalishdagi ishlar mamlakatimizning xalqaro reytinglardagi oʻrniga ijobiy taʼsir qilayotgani haqida ham soʻz bordi. Xususan, Oʻzbekistonning Ochiqlik boʻyicha xalqaro reytingdagi oʻrni oxirgi yillarda 138 pogʻonaga yaxshilanib, Markaziy Osiyoda birinchi va dunyoda 30-oʻringa koʻtarilgani buning yaqqol ifodasi boʻladi. Albatta, bu shunchaki raqam emas, balki katta oʻzgarishlar natijasi.

Darhaqiqat, korrupsiyaga qarshi kurashishda ochiqlik va oshkoralik prinsiplarini taʼminlash, bunda jamoatchilik, ayniqsa, ommaviy axborot vositalarining oʻrni va taʼsiri beqiyosdir.

Birinchidan, OAV korrupsiya holatlarini aniqlash va ommaga oshkor qilish imkoniyatiga ega boʻlib, mazkur illatning rivojlanishi uchun qulay sharoitlarni yoʻq qiladi va tegishli davlat organlari xabardorligini taʼminlaydi.

Jumladan, oʻtgan yili birgina Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi tomonidan OAVda korrupsiya holatlariga yoʻl qoʻyilayotgani yuzasidan eʼlon qilingan 55 ta xabar oʻrganilib, qonunbuzilishi holatlari bartaraf etilgan.

Ikkinchidan, mass-media jamiyatda muhim maʼrifiy funksiyani bajaradi. Aholini korrupsiya tabiati, uning oqibatlari va unga qarshi kurashish usullari haqida xabardor qilish bilan birga, fuqarolarning huquqiy savodxonligini oshirish va jamiyatda korrupsiyaga nisbatan murosasiz munosabatni shakllantirishga xizmat qiladi.

Mamlakatda korrupsiyaviy jinoyatlarning 75 foizi tuman va mahallada maishiy korrupsiya shaklida sodir etilayotganini inobatga oladigan boʻlsak, OAVning mazkur funksiyasini yanada kuchaytirish va faoliyatini qoʻllab-quvvatlash dolzarbligi yanada ortadi.

Uchinchidan, OAVlar jamoatchilik muloqotini taʼminlash uchun muhim platforma vazifasini oʻtaydi. Korrupsiyaga qarshi qoʻllanilayotgan choralarni muhokama qilish va tajriba almashish uchun maydon yaratadi.

Bu, ayniqsa, davlat tuzilmalarining korrupsiyaga chalinganida muhim ahamiyat kasb etadi.

Jumladan, oʻtkazilgan yigʻilishda xalqaro reyting tashkilotlari tavsiyasi asosida “yoʻl xarita”si ishlab chiqilib, sustkashlikka yoʻl qoʻygan har bir vazirlik va idora jazolanishining qayd etilgani, mazkur masalada qayta aloqa mexanizmlarini yoʻlga qoʻyish ahamiyatini kun tartibiga qoʻyadi.

Toʻrtinchidan, korrupsiyaga qarshi kurashishga kompleks yondashish doirasida OAVlarning sohaviy tuzilmalarda ishtirokini har tomonlama kengaytirish va qoʻllab-quvvatlash belgilangan maqsadlarga erishishni kafolatlaydi.

Maʼlumotlarga koʻra, hozirda hududiy korrupsiyaga qarshi kurashish kengashi aʼzolari orasida OAV vakillarining ishtiroki 14 foizni tashkil etadi va mazkur vaziyat ularning salohiyatidan unumli foydalanishni talab qiladi.

Zero, hududiy kengashlar tarkibiga OAV, jurnalist va blogerlar ishtirokini taʼminlash yoki yanada kengaytirish sohadagi ochiqlik va oshkoralikni, aholi va keng jamoatchilikning xabardorligini taʼminlashga xizmat qiladi.

Bundan tashqari, korrupsiyani oldini olish borasida belgilangan vazifalarni bajarishda quyidagi omillarni inobatga olish muhim.

– OAVlarning korrupsiyaga qarshi kurashish sohasidagi jarayonlarda ishtirokini huquqiy mustahkamlashni yanada takomillashtirish;

– OAV vakillarining korrupsiyaviy holatlarni aniqlash va ularga qarshi preventiv choralarni koʻrish borasidagi malakasini yanada oshirish;

– jurnalist va blogerlarning korrupsiyaga qarshi kurashishga qoʻshgan hissasini eʼtirof etishning yangi platformalarini ishlab chiqish;

– korrupsiyaning butun jamiyat uchun tahdid va chaqiriq ekanligini inobatga olib, davlat organlarining bu borada OAVlar bilan hamkorlik qilishga intilishi choralarini yanada kengaytirish sohadagi rejalashtirilgan islohotlarni kafolatlashga xizmat qiladi.

Umuman olganda, ommaviy axborot vositalarining korrupsiyaga qarshi kurashish sohasidagi oʻrnining ortib borishi jurnalist va blogerlarning ushbu masaladagi masʼuliyatini oshirib, jamiyat taraqqiyoti va davlat rivojlanishida ular oldiga yangi chaqiriq va vazifalarni qoʻymoqda.

Mazkur yoʻnalishda soha vakillarining faolligi, korrupsiyani oldini olishga koʻmaklashishi jamiyatda mazkur illatga qarshi toqatsizlik munosabatini shakllantirish hamda istiqbolda mazkur sohada davlat siyosati samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.

 

Iskandar Tadjidinov,

Demokratik jarayonlarni tahlil qilish markazi

bosh mutaxassisi.